Cán bộ xã Lũng Cú (Tuyên Quang) hướng dẫn người dân kiểm tra chất lượng cũng như độ phát triển của cây gừng.
Xã Lũng Cú, nơi cực Bắc thiêng liêng của Tổ quốc, hiện có 12 dân tộc cùng sinh sống; trong đó, đồng bào Mông chiếm tới 92,7% dân số. Đây cũng là địa phương mà đồng bào các dân tộc Mông và Giáy tiên phong đưa cây gừng bản địa từ vườn nhà ra nương rẫy, trở thành “cây làm giàu” trên vùng đất đá sỏi khắc nghiệt.
Thôn Ma Xí B, xã Lũng Cú có 93 hộ với hơn 500 nhân khẩu, nay đã trở thành nơi trồng gừng lớn nhất xã, nhờ sự mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng từ ngô sang gừng bản địa.
Ông Ma Doãn Khánh, Phó Chủ tịch UBND xã Lũng Cú (Tuyên Quang) cho biết, trước đây, cây ngô gần như là cây trồng duy nhất trên đất Ma Xí B. Song điều kiện khí hậu khắc nghiệt, đất dốc bạc màu, giá cả bấp bênh khiến bà con quanh năm không đủ ăn. Những năm gần đây, người dân mạnh dạn chuyển đổi sang trồng gừng bản địa cho hiệu quả kinh tế và năng suất cao.
Với đặc thù núi đá vôi, xen lẫn lớp đất mỏng bạc màu, gừng sinh trưởng xanh tốt, ít sâu bệnh và cho năng suất ổn định. Khí hậu mát mẻ quanh năm của cao nguyên đá Đồng Văn, với biên độ nhiệt ngày và đêm rõ rệt cũng giúp củ gừng chắc, thơm và giữ được hương vị đặc trưng.
Đồng bào dân tộc Mông ở Lũng Cú (Tuyên Quang) chăm sóc vùng trồng gừng.
Năm 2024, nhiều hộ ở Ma Xí B thu về hàng trăm triệu đồng từ gừng, cuộc sống đổi thay rõ rệt. Hiện nay, hơn 70% số hộ trong thôn trồng gừng với diện tích khoảng 15 ha. Nhờ nguồn thu nhập này, nhiều gia đình đã thoát nghèo, có điều kiện mua sắm vật dụng sinh hoạt, cho con em học hành đầy đủ.
Chị Ly Thị Lía, người dân tộc Mông ở Ma Xí B (Lũng Cú) chia sẻ: “Trước kia gia đình chỉ trồng gừng để dùng trong nhà, nhưng 2 - 3 năm trở lại đây thấy thương lái thu mua nhiều, chúng tôi mở rộng diện tích. Vụ năm ngoái, gia đình tôi thu được vài chục triệu đồng, số tiền mà trồng ngô nhiều năm cũng không có. Hiện nay, chúng tôi đang hi vọng đến những ruộng gừng của mình. Hy vọng năm nay được mùa, được giá”.
Theo ông Ly Mí Pó, Trưởng thôn Ma Xí B, gừng cho thu nhập cao gấp nhiều lần so với ngô và ít tốn công chăm sóc. “Nhận thấy hiệu quả, bà con đồng loạt mở rộng diện tích, gừng trở thành cây mũi nhọn phát triển kinh tế của thôn,” ông Pó cho biết.
Diện tích trồng gừng ở Lũng Cú (Tuyên Quang).
Ông Ma Doãn Khánh nhấn mạnh: “Không chỉ ở Ma Xí B, diện tích gừng bản địa đang ngày càng mở rộng tại 15 thôn khác của xã với hơn 150 ha, tập trung nhiều nhất tại các thôn Ma Xí A, Ma Xí B, Khai Hoang, Ngài Trồ, Ma Lé, Tả Giao Khâu, Sáy Sà Phìn, Cẳng Tằng… Năng suất bình quân đạt 35 - 40 tấn/ha. Với giá bán 10.000 - 12.000 đồng/kg, mỗi hộ có thể thu hàng trăm triệu đồng/vụ, góp phần quan trọng vào công cuộc giảm nghèo ở vùng cao biên giới".
Dù gừng bản địa đã chứng minh được tiềm năng, nhưng thách thức lớn hiện nay là đầu ra còn phụ thuộc vào thương lái, giá cả biến động, chưa có hợp đồng bao tiêu. Thực tế, khi nhu cầu thị trường giảm, giá gừng xuống thấp khiến bà con lo lắng “được mùa, mất giá”. Đây là trở ngại trên con đường đưa gừng trở thành sản phẩm hàng hóa ổn định, lâu dài.
Để giải quyết khó khăn, cấp ủy, chính quyền xã Lũng Cú đang phối hợp với các cơ quan chuyên môn triển khai xây dựng thương hiệu “Gừng bản địa Lũng Cú”, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, gắn bao bì, nhãn mác, truy xuất nguồn gốc. Xã cũng đang kêu gọi doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu, khuyến khích hình thành các tổ hợp tác, hợp tác xã trồng gừng để liên kết sản xuất - tiêu thụ.
Đồng bào dân tộc Mông ở Lũng Cú (Tuyên Quang) chăm sóc vùng trồng gừng.
Theo ông Ma Doãn Khánh, địa phương đặt mục tiêu thu hút nhà đầu tư xây dựng cơ sở chế biến tinh dầu, bột gừng ngay tại địa bàn. Nếu giải quyết được đầu ra ổn định, gừng sẽ là cây mũi nhọn, giúp bà con vươn lên thoát nghèo bền vững.
Cùng với đó, việc mở các lớp tập huấn kỹ thuật trồng và chăm sóc gừng cho người dân cũng được chú trọng nhằm nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Công tác quảng bá, giới thiệu sản phẩm trên các phương tiện truyền thông được đẩy mạnh để gừng Lũng Cú dần khẳng định thương hiệu và tiếp cận thị trường rộng lớn hơn.
Giữa vùng núi đá nơi địa đầu Tổ quốc, với sự đồng hành của chính quyền, doanh nghiệp và người dân, gừng Lũng Cú dần trở thành nông sản đặc trưng, góp phần phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo bền vững nơi cực Bắc Tổ quốc./.
